در تاریخِ شعرِ پارسی، سَرایندگان به فراخورِ ذوق و طرزِ هنری و ادبیِ خویش، در قالبهای گوناگون چون مثنوی ، قصیده، غزل و … طبع آزمایی کرده اند و در دورانِ اخیر، پژوهشگرانِ این عرصه، کتابها و رساله هایی در شناساندنِ ایشان پرداخته اند. کتابِ پیشِ رو، مجموعه ای پُرشمار از شاعرانی است که به جز قالبهای پرکاربردِ شعر، در قالبِ مستزاد هم آثاری از خویش به یادگار گذاشته اند؛ قالبی که اگرچه در درازنای تاریخ ادبیات، نزدِ سرایندگان ،شناخته و مورد توجه بوده، و پژوهشگرانِ شعر، آن را نخستین گام به سوی شعر نیمایی و رهایی از قیودِ شعر کلاسیک دانسته اند، در مقایسه با دیگر قالبهای شعری، در تحقیقات ادبیِ مربوط به قالبهای شعرِ عروضی، چنان که باید و شاید به آن پرداخته نشده است. ملا حسین واعظ کاشفی در کتابِ بدایع الافکار فی صنایع الاشعار درباره ی مستزاد می نویسد: ” مستزاد در اصطلاح آن است که شاعر، در آخر، کلمه ای چند زیادت کند که سخن به آن تمام گردد؛ و شاید نیز که سخن موقوف آن نبوَد؛ و آن الفاظ که زیادت کنند، یا مصراعی تمام باشد یا نه؛ و آنچه مصراعی تمام باشد، هر آینه، بعد از بیتی ایراد کرده خواهد شد. اما آنچه مصراعی تمام نبوَد، یا بعد از مصراعی باشد، یا بعد از بیتی”.
این کتاب، حاصلِ همّت و تلاشِ پژوهشگر سختکوش، جناب آقای احمد میرزنده دل است که دویست و بیست و پنج سراینده ی مستزاد را، یک جا گِرد آورده و نمونه ی سروده های ایشان را با توضیحات، حواشی و فهارس لازم، به دقّت گزینش کرده است؛ از کهن ترین مستزادسَرایان چون ابوسعید ابوالخیر و مسعود سعد تا سرایندگان سده ی اخیر چون ملک الشعرای بهار، عشقی و اشرف الدین گیلانی و البته سرایندگانی از سالیانِ اخیر که هنوز به کار ِدفتر سرود و دیوانِ شعر مشغولند. فهرستِ این سرایندگان مستزادگو ،به صورت الفبایی، از آذر اصفهانی آغاز شده و به یغمای جندقی پایان یافته است. این کتابِ بی نظیر و بسیار مفید که به درستی عنوانِ تذکره را بر پیشانیِ خود دارد، قالبِ شعریِ مستزاد را از گوشه ی کم توجّهی به میانه ی اقبال و بررسیِ پژوهشگران و دوستداران شعر و ادبِ پارسی کشانده و خوانندگان را در شناختِ این قالب شعری و سرایندگانش، از جستجو در صدها دیوان و تذکره و جُنگِ شعر، بی نیاز کرده است.
نویسنده ی ارجمندِ این کتاب، پیش از این نیز با چاپِ کتابهای شطرنجیّه، نظیره های مضمونی در شعر پارسی و قضا در نظمِ پارسی، جای خالیِ پژوهش در این موضوعات ادبی را پُر کرده و خدماتی شایان توجّه و تقدیر به ادبیات فارسی مبذول داشته است.