توصيفى كوتاه از كتاب مورد نقد:
«فهرس مخطوطات العتبة الحسينيّة المقدّسة»،
إعداد وفهرسة : السيّد حسن الموسوي البروجردي،
الجزء الأوّل من العدد ۱ ـ ۳۰۰،
نشر: مركز الإمام الحسين لترميم المخطوطات ورعاية الباحثين
الطبعة الأُولى، ۲۰۱۹م/۱۴۴۰هـ .
قطع رحلى، در ۴۸۸ صفحه رنگى با كاغذ گلاسه اعلا و جلد چرمى .
***
مشتمل بر:
يادداشت متولى شرعى آستانۀ (عتبۀ) حسينيّه ، جناب شيخ عبدالمهدى كربلائى (ص۵)،
يادداشت مدير مركز الامام الحسين علیه السلام لترميم المخطوطات ورعاية الباحثين ، جناب آقای مناف تميمى (فهرست ، ص۶) ،
مقدمۀ مؤلّف (فهرست، ص۷ و۸). مقدمه در رمضان المبارک سال ۱۴۳۸هجری قمری نگاشته شده است .
كتاب، مشتمل بر اطلاعات كتابشناسى و نسخه‌شناسىِ ۳۰۰ نسخۀ خطى، بالغ بر ۲۸۶ عنوان مستقل است كه اطلاعات در دو بخش مجزّا ذكر شده‌اند. آغاز و انجام نسخه‌ها در بين دو بخش كتابشناسى و نسخه‌شناسى به صورت وسط چين نمايانده شده‌اند كه كار پسنديده و جالبى است .
در پايان کتابشناسى‌ها، منابعى كه مؤلّف به آنها براى توصيف كتاب رجوع كرده با ذكر مجلّد و صفحه و احياناً شمارۀ نسخه ذكر شده است .
در بخش نسخه‌شناسى ، مؤلف توجه ويژه‌اى به يادداشتهاى عالمان مثل اجازه و تصحيح داشته، و خصوصيات هنرى نسخه را با جزئيّات بيشترى نشان داده است .
———————–
در بخشی از نقد میخوانیم:
سؤال مهم اينجاست كه : آيا مؤلّف براى تكميل اطلاعات معرفىِ كتاب نهج البلاغه كه ۱۲ منبع ذكر كرده به همۀ آن منابع رجوع كرده ؟ و از همۀ آنها بهره برده است ؟
در معرّفى تهذيب الوصول علّامۀ حلّى ص۱۶۴ ش۱۰۳ به ۱۳ منبع مراجعه كرده است ؟
سپس، ۱۲ منبع نهج البلاغه تفصیلا بررسی شده است.
———————
اگر كسى بپرسد اين كتاب ۱۱ فهرست فنّى دارد، امّا فهرست منابع ندارد! جواب چيست ؟ آيا منابع كه تقريباً در هر صفحه از كتاب ثبت شده‌اند به اندازۀ اهميّت فهرست واقفان يا مالكان نسخه‌ها نبوده است؟ و حال آنكه منابع :
اوّلاً: خيلى از آنها چاپهاى متعدّد در كشورهاى مختلف دارد و بايد دانست منبع مورد مراجعه از كدام چاپ بوده است .
ثانياً: مؤلف بر خلاف رويۀ متعارف، نام بسيارى از فهرست‌ها را از فارسى به عربى برگردانده است . افزون بر آنكه اين كار فنّى نيست ، آيا مراجعه كننده نبايد بداند كه وقتى «مكتبة آية الله الحججي» مى‌گويد، منظور چه كتابى و چه فهرستی است؟ فهرستِ اين كتابخانه مستقلّاً چاپ شده يا در ضمن مجموعه‌اى از يادمانها و جشن‌نامه‌ها و غيره؟
———————————
فهرست‌نگار هم تاريخ ۱۰۴۱ را در بخش نسخه‌شناسى ذكر كرده امّا در توضيح زيرنويس نسخه ، التفاتى به اين مطلب نشده و چنين نوشته (فهرست، ص۲۷۷): «استكتبها محمّد مؤمن الموسوى لنفسه في سنة ۱۰۴۱هـ وقابلها بنسخة قليلة السقم بالدقّة تاريخها سنة ۸۴۱هـ».
جالب است كه ادّعاى جديدى در اين زيرنويس مطرح شده كه در خود متن به آن اشارت و تصريحى نرفته بود، و آن اينكه نسخه با مخطوطى كه كم اشكال بود و تاريخ كتابت آن سال ۸۴۱ هجرى بود مقابله شده است …
——————
عمده تلاش کشف الظنون – که آنرا از منابع کتابشناسی نهج البلاغه برشمرده – بر تخریب و تضعیف استناد کتاب به شریف رضی است و نیز استبعاد کلام امیر مؤمنان بودنِ آن، افزون بر اشاره به بعضی از شروح و تلخیصات آن…