احتمالاً تاکنون در حدود صد جلد کتاب درباره تاریخ آموزش و پرورش استان‌ها و شهرهای گوناگون ایران نوشته شده که در آنها تاریخ پر فراز و نشیب تعلیم و تربیت به خصوص در این صد سال به تصویر کشیده شده است.
مجمع ذخائر اسلامی، بر همین اساس تصمیم گرفت با مدیریت جناب آقای سید رضا باقریان موحد، و همکاری دبیران آموزش و پرورش و پژوهندگانِ دغدغه مند تاریخ ایران، برای یافتن این سالنامه‌ها، کتابخانه‌های بزرگ و کوچک ایران را زیر و رو کند، و برای دسترسی آسان و معرفی آنها به پژوهشگران بکوشد.
پیش درآمد سالنامه ها، رنجنامه ای است که مدیر دبیرستان شاهپور تجریش در سال ۱۳۲۵ شمسی بیان کرده و نکات بسیار ارزشمندی را گوشزد کرده است. از این رو، متن حروفچینی شدۀ این اثر نیز به عنوان مقدمه ای بر اهمیت بازنشر این آثار، به چاپ میرسد.
***
گردآورندۀ این سالنامه ها، در مقدمه میگوید:
«سالنامه‌های مدارس ایران» را میتوان «دایرة المعارف آموزش و پرورش ایران» یا «دانشنامۀ تعلیم و تربیت ایران» نامید؛ زیرا اطلاعات و گزارش‌های آن منحصر به حوزۀ آموزش و پرورش نیست و شامل گزارش‌های تاریخی، جغرافیایی، فرهنگی، اجتماعی، هنری و ورزشی میلیون‌ها ایرانی می‌شود که به اسم «مدیر» و «معلم» و «دانش آموز» یکسال زیر یک سقف به نام مدرسه در کنار هم زندگی کردند و با مشارکت هم تار و پود فرهنگ این سرزمین را بافتند.
«سالنامه‌های مدارس ایران» با وجود این همه اهمیت و ارزش ذاتی، متاسفانه نتوانستند آن طور که شاید و باید در نظام آموزش و پرورش یا نقشۀ جامع علم و دانش، جایگاه واقعی خود را بیابند؛ زیرا تولیدشان در آن سال‌های نه چندان دور که تکنولوژی چاپ و نشر به گستردگی و امکانات و تجهیزات امروزی نبود، بسیار سخت و طاقتفرسا بود به خصوص برای مدارس شهرستان‌ها که امکانات تایپ و چاپ نداشتند.
این سالنامه‌ها به همت و پشتکار فرهنگیان و دانش آموزانی فراهم آمده که عاشقانه و بدون توقع دستمزد و یا تحسین و تقدیر مسئولان وقت، کار کرده‌اند و محصول یک سال علم‌اندوزی و هنرآموزی خود را در قالب سالنامه جاودانه نموده‌اند.
بیشتر این سالنامه‌ها عمر کوتاهی داشته‌اند و نتوانسته‌اند اعتماد مسئولان آموزش و پرورش و یا پژوهشگران را به سوی خود جلب کنند؛ تعداد اندک این سالنامه‌ها در کتابخانه‌های مهم کشور و همچنین پراکندگی و اختلاف سال‌های انتشارشان دلیلی بر این گفتار است.